وَ لَوْ لَا فَضْلُ اللَّهِ عَلَیْكمُ‏ْ وَ رَحْمَتُهُ مَا زَكىَ‏ مِنكمُ مِّنْ أَحَدٍ أَبَدًا (21- نور

اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود، هرگز احدى از شما [از عقاید باطل و اعمال و اخلاق ناپسند] پاك نمى‏شد. «زكات» و «تزكیه» در اصل به معنى «نمو یافتن و نمو دادن» است، ولى در معناى «پاك شدن و پاك كردن» هم به كار رفته است که ممكن است هر دو معنا به یك ریشه باز گردد؛ زیرا تا پاكى از موانع و مفاسد و رذائل نباشد نمو و رشد امكان پذیر نخواهد بود. بر اساس این آیه، تنها عامل نجات انسانها از آلودگیها و انحرافات و نیز رشد و بالندگی روحی او فقط فضل و رحمت الهى است و بس؛ با این تحلیل که: او هم نعمت عقل را به انسان داده و هم از طریق و فرستادگانش راه پاک شدن و ماندن و رشد کردن را به بشر تعلیم داده است. افزون بر این عنایات عمومی، توفیقات خاص او و امدادهاى غیبیش كه نصیب انسانهاى آماده و مستعد مى‏گردد را هم باید اضافه کرد. بنابراین اگر تبعیت از دین خدا و الطاف او نباشد محال است کسی بتواند در را خود سازی و ترک گناهان قدم از قدم بردارد و نیز با همین آیه ثابت می شود که تمام عرفانها و دستورالعمل هایی که خارج از این مسیر است همگی باطل اند و تنها باعث گمراهی انسان می شوند.